Wat moeten leraren vooral doen om zoveel mogelijk effect te hebben op het leren van de leerlingen? Onderstaande effectieve, wetenschappelijk onderbouwde strategieën of elementen, doen ons als leraar steeds nadenken. En dit in elke fase van het onderwijsleerproces, om het grootst mogelijk effect op het leren van de leerlingen bereiken.
Helder, uitdagend doel
sla link op in klembord
Kopieer
Formuleer de doelen helder en goed afgebakend voor de leerlingen.
Dit doel is niet te moeilijk en niet te makkelijk, zodat we alle leerlingen uitdagen.
Laat moeilijke begrippen niet weg, maar leg deze uit.
Werk met een uitgewerkt voorbeeld of afbeelding, die de woorden van het doel ondersteunt.
Leg het belang van het doel uit: waarom leren we dit? Waar plaatsen we dit wat we vandaag leren in het grote geheel.
Laat leerlingen zich focussen op het doel, geef een korte opdracht om alle leerlingen hierbij te activeren.
Voorkennis activeren
sla link op in klembord
Kopieer
Houd deze fase kort, bondig en doelgericht.
Bevraag relevante voorkennis, dat wil zeggen geen kennis die instructie vraagt.
Activeer alle leerlingen, laat alle leerlingen nadenken, noteren, overleggen, ...
Reconstrueer voorkennis waar nodig.
Heldere en logische instructie
sla link op in klembord
Kopieer
Bouw je instructie logisch en in kleine stappen op (Ik-fase, vanuit ik-wij-jullie-jij).
Gebruik heldere voorbeelden/schema’s ter ondersteuning.
Combineer woord en beeld, laat leerlingen zien wat je uitlegt.
Houd het tempo hoog.
Voorzie regelmatig controles om na te gaan of jouw leerlingen mee zijn en blijven.
Begeleide inoefening
sla link op in klembord
Kopieer
Bouw ondersteuning geleidelijk af. Gebruik hierbij de ik-wij-jullie-jij-fasen:
Ik, de leraar, doe het voor.
Wij doen het samen.
Jullie doen het samen (tweetallen of kleine groepjes).
Jij doet het alleen.
Controleer aan het einde van deze fase welke ondersteuningsbehoeften ze nodig hebben. (zelfstandig werk, verdiepend werk, verlengde instructie)
Verlengde instructie – Zelfstandige verwerking
sla link op in klembord
Kopieer
Zorg voor uitdagende en passende oefeningen.
Bied verlengde instructie aan voor leerlingen die extra ondersteuning nodig hebben.
Voorzie uitdagend materiaal voor leerlingen die meer aankunnen.
Woord en beeld
sla link op in klembord
Kopieer
Verduidelijk je uitleg met duidelijk, ondersteunend beeld.
Combineer niet alles. Niet én gesproken woord én geschreven woord én beeld.
Plaats de leerstof centraal, het beeld moet de leerstof ondersteunen, niet afleiden.
Laat het beeld groeien, bouw schema’s stap voor stap op.
Gespreid oefenen
sla link op in klembord
Kopieer
Herhaal regelmatig basiskennis.
Gebruik verschillende werkvormen om zo leerstof op verschillende manieren te benaderen.
Start de les met eerder gegeven leerstof om zo het vergeten te voorkomen.
Geef huiswerk waarin je het reeds geleerde integreert.
Zet gevarieerde oefentypes bewust in. Bij een nieuwe vaardigheid eerst gefocust oefenen, later kan je meer variatie in de oefeningen brengen. Dit levert op lange termijn betere prestaties op.
Controle van begrip
sla link op in klembord
Kopieer
Controleer continu of leerlingen mee zijn.
Bepaal op basis van deze controles wat er nodig is in een volgende stap.
Stel gerichte vragen die inzicht geven in het niveau van de leerlingen.
Laat leerlingen in volledige zinnen antwoord geven.
Geef alle leerlingen denktijd, laat eventueel overleggen en geef dan pas een beurt (bij voorkeur willekeurig).
Feedback
sla link op in klembord
Kopieer
Geef feedback zoveel mogelijk tijdens het leren, in het moment.
Geef ook bekrachtigende feedback, niet enkel corrigerende.
Geef feedback die leerlingen doet nadenken, passend bij het leerproces van de leerling.
Focus de feedback op het leren (de taak, het proces en/of zelfregulatie), niet op de persoon.
Feedback heeft enkel nut als leerlingen er nog iets mee kunnen/moeten doen.
Mondelinge feedback heeft een iets groter effect dan schriftelijke.
Evaluatie
sla link op in klembord
Kopieer
Ga samen met de leerlingen na waar ze staan in hun leren in relatie tot de vooropgestelde doelen.
Evalueer met de leerlingen over hun leren.
Evalueer met de leerlingen over het effect van jouw handelen op hun leren.
Meer weten?
sla link op in klembord
Kopieer
Wil je je verdiepen in effectieve didactiek? Lees samen met je team het boek De Wijze Lessen en/of beluister de bijhorende podcastreeks, maak tijd voor professionele dialoog en interne leerkansen.
